Jak ćwiczyć głos, aby był donośny? Co zrobić, żeby nie stracić głosu w trakcie prezentacji? Takie pytania zadają nam uczestnicy szkoleń z wystąpień publicznych i retoryki.
W tym artykule przedstawiamy metody i ćwiczenia, które pomagają wzmocnić siłę głosu oraz utrzymywać aparat głosowy w dobrym stanie przez długie lata. A dbać warto, bo przecież głos, to główne narzędzie pracy i największy skarb każdego mówcy.
Jak ćwiczyć głos? Od czego zacząć?
Poruszane tematy
Głos to efekt pracy fałd głosowych (strun), które są zbudowane z tkanki mięśniowej. Aby struny głosowe mogły dobrze funkcjonować, muszą być nawilżone i rozgrzane. Dlatego przed ważnym wystąpieniem lub rozmową warto wypić co najmniej szklankę wody i zrobić kilka prostych ćwiczeń rozgrzewających głos. Możesz na przykład:
- poruszać językiem po podniebieniu i zębach,
- wydawać dźwięki „mmmm” lub „nnnn” na różnych wysokościach,
- zaśpiewać kilka prostych melodii lub piosenek,
- powtarzać rymowanki lub łamańce językowe.
Te ćwiczenia pomogą Ci rozluźnić mięśnie gardła i ust, poprawić artykulację i wydobywać dźwięki z większą łatwością.
Uwolnij swój oddech
Oddech to podstawa naszego głosu. To od niego zależy siła, ton i tempo naszej mowy. Aby mówić płynnie i wyraźnie, musimy nauczyć się oddychać przeponą. Oznacza to, że podczas wdechu powinniśmy rozszerzać brzuch, a podczas wydechu kurczyć go. Taki sposób oddychania zapewnia nam większą ilość powietrza do mówienia i pozwala kontrolować nasz głos.
Aby nauczyć się oddychać przeponowo, możesz wykonać następujące ćwiczenie:
- połóż się na plecach na podłodze lub na łóżku,
- połóż jedną rękę na brzuchu, a drugą na klatce piersiowej,
- oddychaj głęboko nosem i obserwuj ruchy swojego ciała,
- staraj się, żeby ręka na brzuchu unosiła się i opadała podczas każdego oddechu,
- ręka na klatce piersiowej powinna pozostać nieruchoma lub poruszać się minimalnie,
- wykonaj kilka takich oddechów i poczuj różnicę w swoim ciele.
Znajdź swój optymalny zakres głosu
Każdy z nas ma swój naturalny zakres głosu, czyli zakres częstotliwości dźwięków, które możemy wydobywać ze swojego aparatu głosowego (od najniższego do najwyższego). Ten indywidualny zakres (skala) głosu zależy od budowy i funkcji strun głosowych oraz kształtu jamy ustnej i nosowej, a także od takich czynników, jak: płeć, wiek, budowa ciała czy stan zdrowia.
Znalezienie swojego optymalnego zakresu głosu może pomóc Ci lepiej śpiewać, mówić i wyrażać siebie. Optymalny zakres głosu to taki, w którym czujesz się komfortowo, swobodnie i pewnie, a Twój głos brzmi czysto, jasno i pięknie.
Aby znaleźć swój optymalny zakres głosu, wykonaj kilka prostych ćwiczeń:
Rozgrzej swój głos przez kilka minut, wykonując delikatne dźwięki na różnych wysokościach i głośnościach.
Znajdź swój najniższy dźwięk, który możesz wydać bez wysiłku i bez chrypki. Możesz np. zacząć od średniej wysokości i stopniowo schodzić w dół po skali lub powtarzać samogłoskę „a” na coraz niższych tonach.
Znajdź swój najwyższy dźwięk, który możesz wydać bez wysiłku i bez piszczenia. Możesz np. zacząć od średniej wysokości i stopniowo wchodzić w górę po skali lub powtarzać samogłoskę „i” na coraz wyższych tonach.
Zapisz lub zapamiętaj swoje skrajne dźwięki i policz lub zmierz ilość półtonów między nimi. To jest Twój zakres głosu. Możesz też porównać go z typowymi zakresami poszczególnych głosów ludzkich: sopran (od C4 do C6), mezzosopran (od A3 do A5), alt (od F3 do F5), tenor (od C3 do C5), baryton (od F2 do F4) lub bas (od E2 do E4).
Znajdź swój optymalny zakres głosu wewnątrz swojego zakresu głosu. To będzie część skali, w której czujesz się najlepiej i najbardziej naturalnie. Możesz np. zaśpiewać prostą piosenkę lub frazę na różnych wysokościach i zwrócić uwagę na to, kiedy Twój głos brzmi najlepiej i kiedy najgorzej. Możesz też poprosić kogoś o opinię lub nagrać się i odsłuchać.
Ćwicz swój optymalny zakres głosu regularnie, aby go utrzymać i rozwijać. Możesz np. śpiewać piosenki lub ćwiczenia wokalne w swoim optymalnym zakresie głosu lub próbować poszerzać go stopniowo w obie strony. Pamiętaj jednak, aby nie forsować swojego głosu i nie przekraczać swoich możliwości.
Jak ćwiczyć głos, aby służył niezawodnie przez długie lata?
Jeśli jesteś wykładowcą, nauczycielem, przedstawicielem handlowym, konsultantem, sprzedawcą, księdzem, adwokatem, youtuberem, mówcą czy instruktorem, to zapewne intensywnie używasz głosu. Dlatego warto regularnie dbać o jego kondycję. Oto kilka praktycznych wskazówek:
Dbaj o struny głosowe. Wykonuj regularnie ćwiczenia wokalne i oddechowe. Śpiewaj lub czytaj na głos. Tak poszerzysz zakres dźwięków zwiększysz zasięg swojego głosu. Jeśli nie przynosi to satysfakcjonujących rezultatów, zgłoś się do logopedy i zapytaj go, jak wyćwiczyć głos.
Zwracaj uwagę na swoją postawę i oddech. Unikaj garbienia się i napinania szyi. Oddychaj głęboko i spokojnie przez nos, a nie przez usta. To zapobiegnie wysuszeniu gardła.
Nawilżaj krtań. Pij dużo wody i unikaj napojów zawierających kofeinę, alkohol lub cukier. Te substancje odwadniają i podrażniają struny głosowe oraz zmniejszają ich elastyczność. Unikaj także suchego powietrza. Skorzystaj z nawilżaczy powietrza lub inhalacji z solą fizjologiczną.
Dbaj o higienę gardła i jamy ustnej. Nie pal papierosów oraz unikaj zadymionych lub zanieczyszczonych pomieszczeń, spożywania alkoholu, napojów gazowanych, pikantnych lub kwaśnych potraw. Te czynniki osłabiają błonę śluzową, co powoduje chrypkę, a nawet zapalenie gardła.
Nie dopuszczaj do nocnej chrypki. Jeśli budzisz się z ochrypłym głosem, to znak, że nie oddychasz prawidłowo w nocy. Spróbuj zmienić pozycję spania lub użyć poduszki antychrypowej.
Zapobiegaj chrypce refluksowej. Jeśli cierpisz na refluks żołądkowy, to może on uszkadzać Twoje struny głosowe. Zadbaj o odpowiednią dietę i leczenie farmakologiczne. Nie jedz na 2-3 godziny przed snem i unikaj leżenia zaraz po posiłku.
Szanuj swój głos. Nie mów zbyt cicho lub zbyt głośno. Jeśli czujesz ból, dyskomfort lub zmęczenie głosu, to przerwij ćwiczenia lub mówienie, i zrelaksuj się.
Jak zadbać o głos przed ważnym wystąpieniem lub rozmową?
Kilka prostych ćwiczeń, takich jak mruczenie, nucenie lub powtarzanie samogłosek, pomoże Ci rozluźnić i przygotować Twoje mięśnie głosowe. Dzięki temu Twój głos będzie brzmiał silnie i przekonująco podczas wystąpienia.
Jeśli stresujesz się, bo nie masz pewności, czy Twoja prezentacja jest dobrze przygotowana, zapisz się na grupowe warsztaty z wystąpień publicznych lub szkolenie indywidualne z wystąpień. Wypróbuj także inne sposoby na stres i stosuj systematycznie te, które najlepiej poprawiają Ci nastrój.
Twój głos jest nie tylko narzędziem do komunikowania się z innymi ludźmi, ale także twoją wizytówką. Dlatego warto o niego dbać i rozwijać jego możliwości. Mamy nadzieję, że te porady pomogą ci ćwiczyć głos tak, aby brzmiał jak dzwon i służył ci niezawodnie przez długie lata!
Zobacz również
